Zniesławienie to pojęcie, które jest ostatnimi czasy bardzo nadużywane. Nie jest absolutnie tak, że każda negatywna opinia na czyjś temat stanowi od razu zniesławienie.
Każdy ma prawo do wyrażania własnych opinii i do krytykowania innych.
Liczyć się jednak trzeba z tym, że jeśli ta krytyka przekracza dozwolone prawem granice, może nam grozić odpowiedzialność karna za zniesławienie, znieważenie lub cywilna za naruszenie dóbr osobistych.
Jak więc wyrażać opinię na czyjś temat tak, aby było to dla nas bezpieczne, aby nie narażać się z tego tytułu na jakąkolwiek odpowiedzialność, a w szczególności odpowiedzialność karną za zniesławienie?
Wystarczy znać kilka zasad.
Kiedy mamy do czynienia ze zniesławieniem?
Odpowiedzialność karną za zniesławienie może ponieść ten, kto pomawia inną osobę o takie postępowanie (np. wręczanie łapówek, prowadzenie niemoralnego trybu życia, utrzymywanie kontaktów ze światem przestępczym) lub właściwości (np. alkoholizm, zboczenie płciowe), które może ją poniżyć w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności.
Nie ma znaczenia czy zniesławiające treści rzeczywiście wpłynęły na utratę zaufania lub poniżyły kogoś w opinii publicznej. Wystarczy, że mogły takie skutki wywołać.
Przedmiotem ochrony jest tu dobre imię, a więc tak zwana cześć zewnętrzna. Tym m.in. różni się zniesławienie od zniewagi, gdzie przedmiotem ochrony jest godność, a więc cześć wewnętrzna (pisałam o tym tutaj).
Zniesławić można i osobę fizyczną i instytucję i osobę prawną (spółkę). Przedmiot ochrony jest więc ujęty bardzo szeroko.
Może pamiętasz, że znieważyć można tylko osobę fizyczną.
Z czego to wynika?
Znieważenie wymierzone jest w godność osobistą, a ta jest przymiotem człowieka, a nie np. spółki. Wobec spółki nie można więc dopuścić się przestępstwa znieważenia. Możliwa jest natomiast odpowiedzialność z tytułu zniesławienia. Spółka ma bowiem swoje dobre imię czy dobrą sławę, która podlega ochronie prawnej.
Za zniesławienie spółki możesz więc odpowiadać karnie.
Co ważne, treść zniesławiających treści musi być możliwa do weryfikacji w kategoriach prawdy lub fałszu.
>>> W jaki sposób zabezpieczyć dowody, gdy jesteś ofiarą cyberprzemocy? Cyberprzemoc a dobra osobiste
Nie będzie więc zniesławieniem powiedzenie o kimś, że jest tępy, arogancki czy jest łajdakiem. Takich stwierdzeń nie da się zweryfikować pod kątem prawdziwości. Można tu ewentualnie rozważać natomiast wypełnienie znamion przestępstwa znieważenia.
Stwierdzenia, które poddają się obiektywnej weryfikacji pod kątem ich prawdziwości i które mogą generować odpowiedzialność karną za zniesławienie to np. powiedzenie o kimś, że bierze łapówki, że ukradł daną rzecz. Takie stwierdzenia można bowiem zweryfikować i stwierdzić, czy są prawdziwe, czy nie.
Zniesławienia można się dopuścić zarówno przez wypowiedź ustną, jak również w formie tekstu pisanego, karykatury.
Ważne jest aby sprawca zniesławienia działał w sposób umyślny, a więc chciał zniesławić albo przewidując, że jego wypowiedź może kogoś poniżyć lub podważyć jego dobre imię, godził się na to.
Odpowiedzialność karna za zniesławienie
Za zniesławienie Kodeks karny przewiduje karę grzywny albo ograniczenia wolności.
Jeżeli jednak zniesławienia dokonuje się za pomocą środków masowego komunikowania, czyli np. przez internet, takie zachowanie zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do roku.
Ponadto w razie skazania, sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, PCK, czy na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.
>>> Czy godność osobista przysługuje również zatrzymanemu lub osadzonemu? Godność osoby zatrzymanej
Prywatny akt oskarżenia
Podobnie jak przy zniewadze, przestępstwo zniesławienia ścigane jest w trybie prywatnoskargowym.
Musisz więc sam wnieść do sądu akt oskarżenia. Nie zrobi tego za Ciebie prokurator. Sam też musisz popierać oskarżenie przed sądem. Oczywiście możesz skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika będącego adwokatem.
O terminie przedawnienia tego typu przestępstw pisałam tutaj.
Zniesławienie – podsumowanie
Często odruchowo w reakcji na negatywne opinie powtarzamy, że doszło do znieważenia czy zniesławienia.
Pamiętaj jednak, że intuicyjne rozumienie tych pojęć nie zawsze pokrywa się z rozumieniem czysto prawnym.
Warto więc znać zasady odpowiedzialności za formułowanie negatywnych twierdzeń, które wykraczają poza wolność słowa czy prawo do dozwolonej krytyki innych osób.
Agnieszka Wernik
adwokat
***
Fałszywe oskarżenie o przestępstwo
A dziś historia z przymrużeniem oka i fałszywe oskarżenie o przestępstwo. Z cyklu – nie rób drugiemu, co Tobie niemiłe.
Pani Beata uwielbiała podróże. W miarę możliwości odwiedzała coraz to nowe kraje. Jej wielkim marzeniem była wycieczka do Ameryki Południowej. Marzenie udało się zrealizować.
Pani Beata wróciła wypoczęta, zrelaksowana i z nową, świeżą energią zabrała się do wypełniania zaległych obowiązków służbowych [Czytaj dalej…]
***
Przeczytaj także:
{ 4 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
Witam,
bardzo ładnie to Pani wyjaśniła. Uważam, że art. 212 jest nadużywany i wykorzystywany często. Ludzie nie rozumieją tego pojęcia, zwykłą krytykę odbierają subiektywnie i uruchamiają machinę prawną. Ja też zostałam wciągnięta do tej machiny. Wyraziłam opinię o pracodawcy na gowork. Ten oskarżył mnie o zniesławienie oraz zwolnił z art. 52 w 5 miesiącu ciąży.
Dzień dobry.
Bardzo dziękuję za komentarz. Gdyby potrzebowała Pani pomocy w opisanej sprawie, zapraszam do kontaktu mailowego bądź telefonicznego. Pozdrawiam.
Witam, jestem pracownikiem ochrony, mam posadę Leadera. Zostałem oskarżony o kradzież paliwa co ma wpływ na moją pracę, ponieważ mogą mnie zwolnić tym samym stracę dochody oraz dobre imię jako pracownik publiczny wiąże się to z zakazem wykonywania zawodu. Jest to na tyle problematyczne z tego względu, że to jest ewidentny błąd pracownika na stacji paliw, ponieważ mimo zgłaszania tankowanie nie zostało one naliczone na mój rachunek czego nie zauważyłem płacąc za paliwo oraz zakupy. Sprawa trafiła do sądu. Czy mogę domagać się odszkodowania za zniesławienie/pomówienie?
Świetny artykuł. Z tą sprawą wybieram się do Pani na konsultacje. Jestem pewna, że uzyskam pomoc :).