Naruszenie dóbr osobistych i zniesławienie

Nie ma dnia, by media nie donosiły o kolejnym wypadku samochodowym, w którym ktoś poniósł śmierć. Szczególnie dramatyczne są doniesienia o śmierci dzieci czy osób bardzo młodych. Trudno oswoić się ze śmiercią osoby najbliższej, nawet jeśli wynika ona z wieku czy choroby. Tym trudniej przyjąć do wiadomości fakt, że osoba nam najbliższa zginęła tragicznie w kwiecie wieku w wyniku niezachowania przez kogoś ostrożności, jazdy pod wpływem alkoholu, nadmiernej prędkości niedostosowanej do warunków panujących na jezdni etc. Nic dziwnego, że sprawy o zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej nacechowane są silnymi emocjami.

Zwykle dotyczą  śmierci dziecka, męża/żony, rodzica czy rodzeństwa. Emocje i szok jakie towarzyszą takim wydarzeniom są zwykle tak silne, że Klienci czują się zupełnie bezradni, nie wiedząc gdzie i do kogo się zwrócić o pomoc. Ich traumę pogłębia dodatkowo fakt, że często spotykają się z nieprzychylnym stanowiskiem ubezpieczyciela, który albo odmawia wypłaty zadośćuczynienia albo wypłaca je w zaniżonej kwocie. Sprawy takie są trudne nie tylko dla osoby poszkodowanej, ale także dla pełnomocnika i nie chodzi tu o trudność merytoryczną. Prowadzenie takiej sprawy wymaga niezwykłej delikatności i wrażliwości oraz otoczenia Klienta opieką.

Zadośćuczynienie za śmierć osoby najbliższej

Warto jednak wiedzieć, iż sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia. Może też zwiększyć kwotę zadośćuczynienia już wypłaconą przez ubezpieczyciela.

Zadośćuczynienie nie jest odszkodowaniem, choć wiele osób używa tych pojęć zamiennie. Zadośćuczynienie stanowi  kompensatę za krzywdę, a więc uczucie bólu, żalu, osamotnienia po śmierci osoby najbliższej. Ma ono łagodzić cierpienie wywołane śmiercią i pomóc w dostosowaniu się do nowej sytuacji.

Wysokość zadośćuczynienia

Jak się zapewne domyślasz, ciężko wycenić kwotę zadośćuczynienia, bo jak wycenić cierpienie?. Nie pomaga nam też w tym ustawa, wskazując jedynie, że kwota ta ma być “odpowiednia”. Przyjmuje się, że kwotę tę należy szacować z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danej sprawy. Oznacza to tyle, że każdy stan faktyczny należy badać indywidualnie. Zasądzenie przez sąd kwoty X w jednej sprawie,  wcale nie musi oznaczać, że i w innej, nawet podobnej sprawie, identyczna kwota zostanie zasądzona.

Wysokość zadośćuczynienia zależy bowiem od wielu czynników. Najistotniejszym z nich jest rozmiar krzywdy. Nie jest tajemnicą, że śmierć osoby najbliższej każdy może przeżywać inaczej, w zależności m.in. od rodzaju i intensywności więzi emocjonalnej jaka łączyła go ze zmarłym.

W literaturze i orzecznictwie przyjmuje się, że na rozmiar krzywdy mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, wiek pokrzywdzonego i jego zdolność do zaakceptowania nowej rzeczywistości i umiejętność odnalezienia się w niej.

Odnośnie wysokości zadośćuczynienia, obserwuje się tendencję rosnącą. Jeszcze niedawno kwoty te oscylowały w granicach 100 tys. zł. Obecnie kwoty te bywają wyższe, w zależności oczywiście od okoliczności konkretnej sprawy  i sięgają nawet 200 tys zł. 

Przyznana kwota musi przedstawiać realną, ekonomicznie odczuwalną wartość, obejmować cierpienia doznane i przyszłe, nie może mieć charakteru symbolicznego.

Co ważne, krzywda musi być rzeczywista i nie można jej domniemywać. Jeśli krzywda wystąpiła, ale jej rozmiar jest znikomy, może to przemawiać za odmową zasądzenia zadośćuczynienia. Warto wiedzieć, że to powód winien wykazać powstałą krzywdę i jej rozmiar, co wymaga przeprowadzenia czynności dowodowych.

Kto może dochodzić zadośćuczynienia?

Przepisy mówią o osobie najbliższej, przy czym nie definiują kim ta osoba najbliższa jest. Kwestię tę pozostawia się więc każdorazowo do decyzji sądu. Przyjmuje się jednak, że osobą najbliższą może być nie tylko krewny w linii prostej. Liczą się bowiem faktyczne relacje, a nie sam fakt bliskiego pokrewieństwa. Dochodzić zadośćuczynienia może więc konkubent, pasierb, macocha, czy osoba wychowana w rodzinie zastępczej, jeśli ich więzi ze zmarłym były pozytywne i silne, a ich zerwanie doprowadziło do poczucia żalu i osamotnienia. Orientacja seksualna osób żyjących w konkubinacie nie powinna mieć przy tym znaczenia.

Jeśli więc o zadośćuczynienie występuje bliski krewny, który jednak ze zmarłym utrzymywał sporadyczne relacje ograniczające się np. do wspólnego celebrowania świąt raz na kilka lat, nie powinien liczyć na wyrok zasądzający. Dalszy krewny, który utrzymywał ze zmarłym intensywny kontakt i się nim interesował, będzie miał w tej sytuacji większe szanse na pozytywne zakończenie sprawy.

Podsumowując, każdy przypadek należy badać indywidualnie, a kwestia wyceny wysokości zadośćuczynienia zależy od wielu czynników, które muszą być oceniane łącznie. Prawnik z doświadczeniem zawodowym w tej materii jest jednak w stanie określić kwotę zadośćuczynienia, która winna być wypłacona poszkodowanemu.

*****

Zobacz także:

Im większa krzywda tym większe zadośćuczynienie

Właściwość sądu w sprawach o ochronę dóbr osobistych

Pozew o zniesławienie