Sytuacja bycia pozwanym czy bycia osobą przeciwko której złożono zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa, nie jest dla nikogo ani miła, ani komfortowa.
Jeśli pozew opiewa np. na duże kwoty, a zawiadomienie dotyczy podejrzenia popełnienia poważnego przestępstwa zagrożonego wysoką karą, sytuacja staje się tym bardziej nieprzyjemna.
Kosztowne procesy sądowe:
W sytuacji, gdy pozew czy zawiadomienie są ewidentnie bezzasadne, osoby przeciwko którym zainicjowano takie postępowania, często zastanawiają się, jak mogą w takiej sytuacji zareagować.
Nie trzeba nikogo przekonywać, że w przypadku wytoczenia przeciwko nam powództwa, zmuszeni jesteśmy poświęcić czas, zaangażować siły i środki, by przedstawić nasze stanowisko, niejednokrotnie zatrudnić profesjonalnego pełnomocnika aby reprezentował nasze interesy. Rodzi to poczucie irytacji i bezsilności, a nieraz prowadzi do poważnych skutków zdrowotnych.
Czy może naruszyć dobra osobiste złożenie pozwu sądowego lub zawiadomienia do prokuratury?
Odpowiedź jak zwykle jest niejednoznaczna. „To zależy” jak mówią prawnicy.
Generalnie materia tego problemu jest dość złożona, biorąc pod uwagę, że zwykle zawiadamiający lub pozywający działa w ramach porządku prawnego składając pozew do sądu czy zawiadomienie do prokuratury.
Jeśli więc osoba taka działa w celu ochrony swoich interesów, nie opiera pozwu czy zawiadomienia o nieprawdziwe fakty i nie inicjuje postępowania jedynie w celu naruszenia dobrego imienia swego przeciwnika procesowego, trudno mówić nawet o potencjalnej zasadności powództwa o ochronę dóbr osobistych.
Naruszenie takie nie byłoby bezprawne, tylko z tego prostego powodu, że działanie polegające na złożeniu zawiadomienia lub pozwu zgodne było z porządkiem prawnym. Wszak każdy może złożyć pozew do sądu czy zawiadomienie do prokuratury. W przypadku zawiadomienia ma nawet taki obowiązek – jeśli wie lub dowie się o popełnieniu przestępstwa.
Co w sytuacji, gdy mamy do czynienia z osobą, która co rusz składa przeciwko nam pozwy? (A bywają takie, oj bywają. Rekordziści mają po kilkaset spraw w sądach)
Nawet jeśli tych pozwów jest wiele, postępowania inicjowane tymi pozwami są kosztowne, długotrwałe i męczące, w znacznej liczbie przypadków nie dojdzie do naruszenia dóbr osobistych osoby angażowanej w takie procesy.
Kiedy działania takie mogą naruszać dobra osobiste w postaci dobrego imienia czy renomy?
Otóż trzeba podkreślić, że nawet w przypadku złożenia zawiadomienia do organów ścigania czy pozwu sądowego, działanie takie musi mieścić się w pewnych ramach.
Ładnie do tej kwestii odniósł się Sąd Apelacyjny w Białymstoku (I ACa 54/16) który wskazał, że:
… działanie takie powinno być rzeczowe, obiektywne, podjęte z należytą ostrożnością i przez osobę uprawnioną, a w przypadku wyrażania ocen i realizacji prawa do krytyki nie powinno wykraczać poza niezbędną w tym zakresie potrzebę, wynikającą z realizowanych i podlegających ochronie prawnej celów (por. wyrok SN z dnia 13 kwietnia 2000 r., III CKN 777/98). Innymi słowy, jeżeli w toku prawnie uregulowanych procedur (np. postępowania karnego), dochodzi do wyraźnego wyjście poza cel i niezbędność postępowania, to nie jest wykluczone uznanie bezprawności takiego działania. Sąd Apelacyjny stoi zatem na stanowisku, iż nie można z góry wykluczyć sytuacji, w której wniesienie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa może okazać się nie tylko działaniem bezprawnym, ale także mającym charakter czynu niedozwolonego w rozumieniu przepisów prawa cywilnego
Nie sposób nie przywołać jeszcze jednego wyroku, tym razem Sądu Apelacyjnego w Krakowie (I ACa 270/17), gdzie sąd pisze tak:
Sam fakt zawiadomienia o przestępstwie co do zasady nie nosi cech bezprawności. Każdy kto uznaje, że popełnione zostało przestępstwo ścigane z urzędu ma nie tylko prawo, lecz społeczny obowiązek zawiadomienia o tym organy ścigania (art. 304 § 1 k.p.k.). Tylko więc zawiadomienie, które nie jest realizacją tego obowiązku, a wykorzystaniem wspomnianej instytucji do szkodzenia innej osobie, mogłoby zostać uznane za bezprawne.
Podsumowanie:
Nie narusza naszych dóbr osobistych złożenie przeciwko nam zawiadomienia do prokuratury czy pozwu do sądu, bowiem działanie takie nie jest sprzeczne z porządkiem prawnym.
Dopiero gdy treść takiego zawiadomienia czy pozwu przekracza dozwolone prawem granice dozwolonej krytyki, podaje informacje nieprawdziwe, a okoliczności wskazują na to, że pismo złożone zostało tylko w celu naruszania naszego dobrego imienia czy renomy naszej firmy, można mówić o naruszeniu naszych dóbr osobistych.
Jeśli więc na przykład ktoś składa przeciwko nam pozew i wszystko wskazuje na to, że nie zmierza on do ochrony swoich interesów, ale jego celem jest to, aby nam złośliwie dokuczyć i zaszkodzić, nadto w pismach podaje nieprawdopodobne okoliczności, a przy okazji nie szczędzi nam epitetów, złośliwych uwag i insynuacji, które stawiają nas w złym świetle, możemy rozważać złożenie pozwu o ochronę dóbr osobistych przeciwko takiemu delikwentowi.
Mam nadzieję, że wszystko jest zrozumiałe. W artykule nie odnoszę się do kwestii podawania np. w prasie informacji o złożeniu zawiadomienia do prokuratury przeciwko określonej osobie, czy też fałszywego zawiadomienia o przestępstwie. Są to odrębne kwestie, do których na pewno jeszcze wrócę.
Tymczasem życzę Wam udanego weekendu. Ja mam zamiar udać się na długi spacer do lasu z jegomościem ze zdjęcia. On nikogo bezzasadnie nie pozywa, co najwyżej obszczekuje 🙂
******
Jak to się stało? Do szpitala przywieziono z Izby Wytrzeźwień pacjenta o nieznanej tożsamości. Na chwilę odzyskał on przytomność i wówczas powiedział, że nazywa się Piotr X.
Z okazji Świąt Wielkanocnych życzę Wam wszystkim tego, co najlepsze i najprzyjemniejsze dla Was, rodzinnej atmosfery, szczęścia w życiu osobistym i zawodowym, pogody ducha i chwili wytchnienia.
