Kiedy świadek kłamie w sądzie

Czy świadek wie, co go czeka za składanie fałszywych zeznań? – pyta Sąd

Tak, wiem Wysoki Sądzie, obiecano mi samochód – odpowiada świadek

Branżowy żarcik, chociaż sprawa składania przez świadków fałszywych zeznań w sądzie jest poważna i mimo zagrożenia surową karą, staje się normą.

Do wpisu tego natchnęła mnie sytuacja która niedawno miała miejsce w sądzie.

Świadek opisywał przebieg pewnego zdarzenia, istotnego w sprawie. Opisał zdarzenie pocąc się przy tym i rozglądając nerwowo po sali. Za chwilę na pytania dotyczące szczegółów sytuacji, w której rzekomo brał udział, opowiedział tę samą historię z istotnymi jednak zmianami.

Na pytanie Sądu jak to w końcu było… po raz trzeci zmienił wersję wydarzeń, aby na końcu przyznać wreszcie z rozbrajającą szczerością, że zupełnie nie wie jaki przebieg miało zdarzenie… „Poddaję się” – oświadczył, ku zdumieniu wszystkich obecnych na sali.

O tym jak niebezpieczne może być kłamstwo w sądzie, nie muszę chyba nikogo przekonywać.

Fałszywe zeznania mogą doprowadzić do skazania osoby niewinnej, dać alibi oszustowi, doprowadzić do odebrania władzy rodzicielskiej itp.

W efekcie sala sądowa staje się miejscem bezwzględnej walki pomiędzy stronami z pominięciem wszelkich reguł, zamiast realizacji procesu sprawiedliwości.

Czy można coś na to poradzić?

Dużo zależy od sądu. Są sędziowie którzy swoją postawą, sposobem bycia, sposobem wyrażania się, budzą szacunek u przesłuchiwanego.

Samo pouczenie świadka o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań wypowiedziane jest w taki sposób, że niesie ze sobą odpowiedni ładunek psychologiczny.

Jeśli widać, że świadek kluczy, doświadczeni sędziowie potrafią przerwać przesłuchiwanemu i przypomnieć o grożącej odpowiedzialności karnej, czy wytknąć świadkowi nieścisłości. To zwykle działa i naprowadza świadka na właściwe tory.

Czasem jednak jest i tak, że pouczenie jak i samo przesłuchanie, przeprowadzane jest sztampowo, beznamiętnie, takim tonem, że świadek sam nie wie czy i o czym był pouczony.

Inna sprawa jeśli mamy do czynienia ze świadkiem-cwaniakiem, który nikogo i niczego się nie boi. Był już przesłuchiwany wielokrotnie przed sądem, kłamał nie raz i nie poniósł z tego tytułu żadnej odpowiedzialności, więc i teraz nie ma oporów przed składaniem fałszywych zeznań.

>>> Czym różni się fałszywe oskarżenie od zniesławienia? Przeczytaj artykuł: Fałszywe oskarżenie o przestępstwo

Wtedy żadne pouczenia czy przyrzeczenia nie zadziałają, co nie oznacza wcale, że sąd uzna zeznania takiego świadka za wiarygodne.

Należy pamiętać, że sąd ustala stan faktyczny w każdej sprawie w oparciu o cały zebrany materiał dowodowy.

Jeśli więc wiemy, że świadek X będzie zeznawał fałszywie, należy zatroszczyć się o to, aby w procesie znalazły się dowody przeciwne, podważające wiarygodność zeznań takiego delikwenta. Istotne jest też jego odpowiednie przesłuchanie, tak aby wyłapać ewentualne nieścisłości.

Nie zapominajmy przy tym, że czasem mniej znaczy więcej.

Nie pytaj, bo dopytasz – mawiają czasami zawodowi pełnomocnicy i jest w tym dużo prawdy.

Kiedy świadek kłamie w sądzie – odpowiedzialność karna za składanie fałszywych zeznań

A skoro już mowa o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, to należy zdawać sobie sprawę z tego, że ten kto składa fałszywe zeznanie mające służyć za dowód w sprawie, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.

>>> Znieważyłeś funkcjonariusza publicznego? Sprawdź, co może Ci za to grozić!

Ta surowa kara ma zapewniać wiarygodności ustaleń dokonywanych w postępowaniu, a co za tym idzie chronić trafność wydawanych orzeczeń.

Warunkiem poniesienia odpowiedzialności na podstawie tego przepisu jest uprzedzenie zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania albo odebranie przyrzeczenia.

Nie ma znaczenia to, czy  fałszywe zeznanie miało wpływ na rozstrzygnięcie. Liczy się sam fakt.

Przestępstwo to może być popełnione zarówno przez działanie, jak i zaniechanie („zatajenie prawdy”).

Przestępstwa tego nie mogą dopuścić się podejrzany czy oskarżony. Składają oni bowiem wyjaśnienia, a nie zeznania. Co za tym idzie, podmiotem przestępstwa są głównie świadkowie, chociaż mogą to być też biegli, rzeczoznawcy lub tłumacze, jeśli przedstawią oni fałszywą opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć jako dowód w sprawie.

Biegli, tłumacze i rzeczoznawcy, którzy przedstawią sądowi fałszywą opinię lub tłumaczenie karani są dużo surowiej niż „zwykły” świadek. Ustawa przewiduje bowiem karę od roku do 10 lat pozbawienia wolności.

Statystyki

A jak to wygląda w praktyce?

Odkąd w 2016 r. podwyższono wymiar kary za tego rodzaju czyny z 3 do 8 lat pozbawienia wolności, powoli rośnie liczba wyroków skazujących za składanie fałszywych zeznań mających służyć za dowód w postępowaniu.

Większa jest też niewątpliwie aktywność sędziów, którzy coraz częściej zawiadamiają prokuratura o podejrzeniu popełnienia tego rodzaju przestępstwa.

Również prokuratorzy rzadziej takie sprawy umarzają.

Należy pamiętać, że skazanie za składanie fałszywych zeznań jest zawsze dużą dolegliwością.

Dlaczego?

>>> Kiedy złożenie pozwu sądowego może naruszać dobra osobiste w postaci dobrego imienia czy renomy?

Chociażby ze względu na fakt, że informacja o skazaniu zostanie wprowadzona do Krajowego Rejestru Karnego (KRK). Do KRK dostęp zaś ma dość szeroki krąg podmiotów, jak choćby organy państwa polskiego (zarówno centralne, jak i jednostek samorządu terytorialnego), a także sądy, prokuratorzy i Policja.

Uprawnionymi do uzyskania informacji z Rejestru będą też pracodawcy, ale tylko w zakresie niezbędnym do zatrudnienia pracownika, co do którego z przepisów ustawy wynika wymóg niekaralności. 

Kiedy świadek kłamie w sądzie – podsumowanie

W sądzie nie warto kłamać, gdyż konsekwencje takiego zachowania mogą skutecznie skomplikować nam życie.

Czasami mam nieodparte wrażenie, że świadkowie zainspirowani prawniczymi serialami telewizyjnymi, przychodzą do sądu jak do teatru. Dramatyzują, opowiadają o sytuacjach w których nie uczestniczyli, mówią o czymś, o czym nie mają wiedzy, ale „tak im się wydaje”, obciążają zeznaniami raz jedną raz inną osobę.

Nie tędy droga.

Fałszywe zeznania to ciężkie uchybienie powadze sądu i zamach na prawidłowość wyrokowania.

>>> Dlaczego kwoty zasądzane w procesach o ochronę dobrego imienia lub godności osobistej są tak niskie? Sprawdź we wpisie: Caroline Derpienski i 50 milionów na cel społeczny?

Mijania się z prawdą w sądzie, nie wolno bagatelizować i prokuratura powinna w tych sprawach przejawiać odpowiednią aktywność, szczególnie w czasach, gdy spada szacunek dla wymiaru sprawiedliwości.

Ciekawa jestem, czy i Czytelnicy bloga spotkali się z przypadkami mijania się z prawdą w sądzie?

Jakie to miało konsekwencje?

Do usłyszenia!

Agnieszka Wernik
adwokat

***

Upublicznienie wizerunku bezdomnego mężczyzny przez youtuberkę Olfaktorię

Dziś krótko o zasadach publikowania cudzego wizerunku w Internecie.

Pytacie bowiem m.in. o to, czego może domagać się mężczyzna w kryzysie bezdomności, którego wizerunek opublikowała youtuberka, znaną jako Olfaktoria.

Wiele osób zwraca uwagę na naruszenie dóbr osobistych bezdomnego mężczyzny, w tym jego prawa do wizerunku [Czytaj dalej…]

***

Zobacz także:

• Pozew o zniesławienie
• Odpowiedzialność administratora strony za hejterskie komentarze.